PRANGKISA MO SA PANGALAN ng IBA! PAYAG KA BA?

Sa public transport mahalaga ang prangkisa. Pag wala ka nito at pumasada ka, colorum ang tawag sayo.  Ang prangkisa ay ipinagkakaloob ng Estado sa isang indibidwal para ang holder ng franchise ay ligal na maghanapbuhay sa sektor ng public transportation. Pero dahil apektado nito ang isang uri ng public service – ang public transpo nga – ay maraming requirements ang dapat i-comply bago makakuha ng prangkisa.

Wala ngang bayad ang prangkisa pero para ma-comply ang requirements ay may gastos.  At ang prangkisa ay may hangganan – kapag mag-e-expire na ito ay kailangan mag-file ng petition for extension of validity.  Samantala, kahit hindi pa expired ay pwede bawiin ang prangkisa kapag may franchise violation. Ang prangkisa daw ay isang “privilege” at hindi “property” ng franchise holder kaya maari itong mabawi ng Estado kung may paglabag sa provisions ng franchise.  At ito marahil ang dahilan kung bakit nais ipatupad ng DOTr at LTFRB ang fleet management scheme kung saan ang mga operators ay magtatatag o sasali sa mga cooperatiba o corporation o yung tinatawag na “consolidation”.

Sa unang tingin ay parang okay naman ang scheme lalo at ikinakabit ang polisiyang ito sa tinatawag nilang “modernization” sa public transport sector. Pero kapag sinuring mabuti ay parang may diprensya sa polisiya. Mawawala na ang mga single operator na karamihan ay mga dating OFW, mga retired government or military personnel, o mga maliliit na negosyante dahil dapat na sila pumaloob o maging myembro ng isang coop o corporation as requirement sa franchise.  At ang prangkisa ay nasa pangalan na ng corporation o cooperatiba, hindi na sa indibidwal.  Pero eh ano naman kung ganoon? Ano ang masama dito, ang tanong ng ilan. Ito na ngayon:

Kung single operator ka ay parang sinuko mo na ang hahapbuhay mo ng ganun lang. Pero di bat ang prangkisa ay isang privilege lang at pwede bawiin anumang oras? Marahil dapat linawin ang polisiya sa prangkisa. Totoo na “privilege” lang ang prangkisa pero para mapasayo ito at mapanatiling active ay libo o milyong pisong investment. Hindi naman yun papel ng prangkisa ang kumikitang hanapbuhay – bibili ang operator ng sasakyan, ipapa-rehistro ito, kukuha ng driver na magbibyahe, hahanap ng garahe, magbabayad ng taxes, pondo para sa maintainance ng sasakyan at marami pang ibang gastos. Sa madaling salita ginastusan ang prangkisa kaya dapat bago bawiin sa isang tao ay may due process. Dapat may ligal na dahilan at proseso ng pagbawi sa individual franchise holder. Sa gusto ng DOTr na sapilitang pagsali sa isang corporation at coop, mukhang binawi ang individual franchise ng walang proseso at paranga walang paglabag sa prangkisa. Pero di ba ang polisiya dapat sundin? Oo. Pero kung ang polisiya naman ay may paglabag dapat palagan!

Bakit sapilitan itong polisiya na pag hindi ka sumali ay mawawala ang prangkisa mo at “death sentence na ng hanapbuhay mo?”. Hindi ba pwede na OPTIONAL ang polisiyang ito? Buti kung walang gastos sa pagtayo ng coop o corporation. At sino ang mamamahala? Sigurado bang hindi magkakaroon ng away at gulo sa coop o corporation tulad sa mga existing na? At sa pasahero naman – aba may nagtatanong ba sa driver ng isang public transport bago sumakay kung corporation o coop ang sinasakyan nito?

Ang deadline ng consolidation ay March 31, 2021daw. Bagamat nagkaroon na ng ilang palugit ang panawagan ng Lawyers for Commuters Safety and Protection ay extension pa ulit at tingnan at pagaralang muli ang polisiyang ito. Marami pa ang hindi nakaka-comply at sa panahon ng pandemya ay isa ang transport sector sa pinakamatinding tinamaan ng pahirap na ito – mga nawalan ng hanapbuhay at negosyo. Bakit kailangan alisin ang mga single operator?

Bakit sapilitan ang pagsali sa coop o corporation na pwede namang optional?  At dapat sigurong linawin na ang polisiya sa prangkisa – Oo “privilege” yan pag kumuha ka, pero pag meron na dapat may dahilan at proseso kung babawiin man. (Atty. Ariel Enrile-Inton)